Η σημασία της έκφρασης του σώματος
Η έκφραση του σώματος είναι το πρώτο μέσο επικοινωνίας με το οποίο μετράμε έναν άνθρωπο απέναντί μας. Στον καλλιτεχνικό και ερμηνευτικό τομέα, η ελεύθερη έκφραση του σώματος βοηθά να συνδέεται ο ερμηνευτής έμπρακτα με την δυνατότητα φαντασίας, την ικανότητα να αυτοσχεδιάζει, να είναι αυθόρμητος, φυσικός και δημιουργικός.
Η ελεύθερη έκφραση είναι ένα πρώτο σκαλοπάτι στο να δημιουργήσουμε τρόπους επικοινωνίας σε βαθύτερα επίπεδα. Αυτό φανερώνεται στην διάδραση και επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους και είναι μέγιστης σημασίας όταν το ζήτημα είναι να ερμηνευτεί ένας ρόλος, ένας χαρακτήρας και ένα συναίσθημα πάνω στην σκηνή.
Εργαλείο του ερμηνευτή, είναι ολόκληρο το σώμα του
Η έκφραση του σώματος ορίζεται ως η γλώσσα του σώματος, ένα μέσο επικοινωνίας χωρίς τη χρήση λέξεων. Η προφορική γλώσσα δημιουργεί προσωπικές σχέσεις, αλλά τα μη λεκτικά σημάδια εκφράζουν πληροφορίες για εσωτερικές καταστάσεις ή για εξωτερικά γεγονότα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά και δημιουργικά. Η έκφραση του σώματος είναι μια παγκόσμια γλώσσα στις ερμηνευτικές τέχνες. Γι’ αυτό τον λόγο δίνεται τόσο σημασία στο θέατρο αλλά και στο τραγούδι και βεβαίως και στον χορό.
Η στάση του σώματος προσφέρει δεδομένα για τους χαρακτήρες, στο σημείο να μπορεί να παραλείπεται ο προφορικός λόγος εκεί που το σώμα αναλαμβάνει την ερμηνεία αντί να εκφραστούν τα πάντα μέσω του προφορικού λόγου. Η ελεύθερη από φόβους και ενδοιασμούς έκφραση του σώματος βοηθάει τον σπουδαστή να επιτυγχάνει τις προκλήσεις του κάστινγκ και τον ερμηνευτή να εκφράζεται ολοκληρωμένα εφαρμόζοντας έναν ακόμη εργαλείο, το ίδιο του το σώμα και το πρόσωπο.
Προπόνηση του σώματος
Η σωματική εκγύμναση του σώματος είναι απαραίτητη για να ανακαλύψει ο ηθοποιός τις κινήσεις του σώματος που επικοινωνούν καλύτερα τα συναισθήματα του κάθε χαρακτήρα πάνω στη σκηνή. Η εκμάθηση των κατάλληλων τεχνικών για την υποκριτική στο θέατρο πρέπει να επικεντρώνεται στην παρουσία και μετά-κίνηση πάνω στη σκηνή και στην ακρόαση του άλλου χαρακτήρα ή του αφηγητή της πλοκής. Οι εκφραστικές σωματικές δυνατότητες στο θέατρο είναι πολλαπλές, επομένως οι ηθοποιοί εμπιστεύονται συνήθως στα χέρια επαγγελματιών του χώρου για να μάθουν την ζητούμενη τεχνική.
Στην υποκριτική, μόνο η ελεύθερη “με νόημα” κίνηση, μπορεί να αντικαταστήσει τον προφορικό λόγο.
Η Αναπνοή
Στην καλλιτεχνική σωματική έκφραση, η αναπνοή είναι η διαδικασία μέσω της οποίας η παρόρμηση μιας κίνησης συνοδεύεται για να αλλάξει τα συναισθήματα, ο τόνος του σώματος, να τοποθετηθεί η φωνή, να ενεργοποιηθούν τα σπλάχνα κ.λπ.
Όταν κάποιος εκπαιδεύεται στην έκφραση του σώματος περιλαμβάνοντας σωστά την αναπνοή η πορεία της κίνησης γίνεται αισθητή και μπορεί να χρησιμεύει για να μεταφέρεται ηρεμία αλλά και να φτάσει ο ίδιος ο ερμηνευτής σε κατάσταση ηρεμίας. Είναι απαραίτητο για τον κάθε ερμηνευτή να έχει την ικανότητα να ελέγχει το σώμα και την αναπνοή του ώστε να τον οδηγεί να ελέγχει, επί της ερμηνείας, τα δικά του συναισθήματα.
Προθέρμανση μέσω της αναπνοής και της κίνησης
Η προθέρμανση πριν από ένα μάθημα σωματικής έκφρασης είναι σημαντική για να προετοιμαστεί το σώμα για τις συγκεκριμένες απαιτήσεις του ρόλου και του έργου.
Τα κύρια μέρη του σώματος που πρέπει να δουλέψουν σε αυτήν την προθέρμανση είναι οι αρθρώσεις και συγκεκριμένα μέρη όπως ο λαιμός, τα χέρια, οι ώμοι, οι μύες των ποδιών, οι αστράγαλοι, τα γόνατα, οι γοφοί, οι καρποί και φυσικά το διάφραγμα.
Η αναπνοή παίζει και έναν θεμελιώδη ρόλο στο να εφαρμόζεται η κάθε άσκηση μέσω της αυτοπαρατήρησης συνειδητά. Αυτό εξασφαλίζει το μέγιστο αποτέλεσμα, τόσο στην απαραίτητη οξυγόνωση των ιστών αλλά και του νευρικού συστήματος.
Επιθυμητή η Χαλάρωση
Όταν μειώνουμε τη σωματική και ψυχική ένταση εξοικονομούμε ενέργεια ώστε να μπορεί να αναπτυχθεί σωματική δραστηριότητα με πιο αποτελεσματική απόδοση. Στην περίπτωση που πετυχαίνει ο ηθοποιός ή ο τραγουδιστής να χαλαρώσει του σώμα του είναι πιο πιθανό να εκφραστούν ελεύθερα δημιουργικές αποδόσεις στην υποκριτική.
Η ευελιξία, η τεχνική της αναπνοής, η σχέση με τον συμπαίκτη κ.λπ., βρίσκουν στη χαλάρωση έναν πιθανό τρόπο ενίσχυσης της μάθησης και της έκφρασης. Οι κινήσεις του σώματος στο θέατρο πρέπει να προέρχονται από μια κατάσταση σιγουριάς και χαλάρωσης για να εκφράσουν τις αναγκαίες πτυχές που απαιτεί ο χαρακτήρας.
Όσο βιώνει ο ερμηνευτής χαλάρωση και σιγουριά, τόσο μπορεί να γίνει ο ίδιος το μέσον που θα μεταφέρει εκείνο που ζητάει ο ρόλος από αυτόν.
Πλαστικότητα και μνήμη
Η πλαστικότητα είναι ένα χαρακτηριστικό της ύλης που, ενώ παραμορφώνεται, δεν γυρίζει πίσω όταν η τάση στην οποία υπόκειται υπερβαίνει το περιθώριο ελαστικότητάς της. Στον εγκέφαλο, η πλαστικότητα μπορεί να γίνει κατανοητή ως ένα εργαλείο που οδηγεί στην απόκτηση γνωστικών ικανοτήτων. Οι αθλητικές δραστηριότητες και η σωματική άσκηση βελτιώνουν την πλαστικότητα των νευρώνων, ενεργοποιώντας έτσι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται άμεσα με την ικανότητα μάθησης και μνήμης. Η έκφραση του σώματος εκπαιδεύει την πλαστικότητα των νευρώνων και βελτιώνει σημαντικά αυτές τις ικανότητες.
Ευκαμψία και προσαρμοστικότητα
Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα είναι δύο ιδιότητες της νοημοσύνης που είναι απαραίτητες ως προϋπόθεση για να μπορεί κανείς να συνεργάζεται και να εκτελέσει μέχρι και τους πιο απαιτητικούς ρόλους. Η επικοινωνία με το σώμα είναι απαραίτητη, οπότε όσο περισσότερη αντιληπτική και κινητική ικανότητα έχει ο ερμηνευτής δηλαδή όσο πιο ευέλικτος είναι, τόσο καλύτερα θα εκφράσει συναισθήματα και χαρακτηριστικά του ρόλου που διηγεί.
Αρχή της αρμονίας
Η αρχή της αρμονίας του σώματος βασίζεται στο γεγονός ότι οποιαδήποτε ολοκλήρωση μιας κίνησης πρέπει να αποτελεί την αρχή της επόμενης. Επομένως, η επίτευξη μιας κίνησης πρέπει να είναι η αρχή μιας άλλης που εκτελείται αργότερα. Διαδοχικά λοιπόν.
Κάτω από αυτή την αρχή της αρμονίας, τίθενται τα θεμέλια της σωματικής έκφρασης στην υποκριτική. Με αυτόν τον τρόπο ο θεατής θα αντιληφθεί τις κινήσεις των ηθοποιών ως αρμονικές και με νόημα.
Η συνοχή των κινήσεων θα επιτρέψει στον θεατή να συγκεντρωθεί καλύτερα στην πλοκή και να επιτρέψει τα συναισθήματά του να αναδυθούν. Τότε μπορεί ο θεατής να επωφεληθεί περισσότερο από τα μηνύματα που προφέρει το ίδιο το έργο.